EPS và P/E có ý nghĩa thế nào trong đầu tư?

Tôi muốn biết P/E và EPS là chữ viết tắt của thuật ngữ
gì, và các thuật ngữ này có ý nghĩa như thế nào trong đầu tư chứng
khoán. (Đỗ Mạnh Hùng)

Trả lời:

EPS (Earning Per Share) là lợi nhuận (thu nhập) trên mỗi cổ phiếu.

Đây là phần lợi nhuận mà công ty phân bổ cho mỗi cổ
phần thông thường đang được lưu hành trên thị trường. EPS được sử dụng
như một chỉ số thể hiện khả năng kiếm lợi nhuận của doanh nghiệp, được
tính bởi công thức:

EPS = (Thu nhập ròng - cổ tức cổ phiếu ưu đãi) / lượng cổ phiếu bình quân đang lưu thông.

Trong việc tính toán EPS, sẽ chính xác hơn nếu sử
dụng lượng cổ phiếu lưu hành bình quân trong kỳ để tính toán vì lượng
cổ phiếu thường xuyên thay đổi theo thời gian. Tuy nhiên trên thực tế
người ta thường hay đơn giản hoá việc tính toán bằng cách sử dụng số cổ
phiếu đang lưu hành vào thời điểm cuối kỳ. Có thể làm giảm EPS dựa trên
công thức cũ bằng cách tính thêm cả các cổ phiếu chuyển đổi, các bảo
chứng (warrant) vào lượng cổ phiếu đang lưu thông.

EPS thường được coi là biến số quan trọng duy nhất
trong việc tính toán giá cổ phiếu. Đây cũng chính là bộ phận chủ yếu
cấu thành nên tỉ lệ P/E. Một khía cạnh rất quan trọng của EPS thường
hay bị bỏ qua là lượng vốn cần thiết để tạo ra thu nhập ròng (net
income) trong công thức tính trên.

Hai doanh nghiệp có thể có cùng tỷ lệ EPS nhưng một
trong hai có thể có ít cổ phần hơn tức là doanh nghiệp này sử dụng vốn
hiệu quả hơn. Nếu như các yếu tố khác là cân bằng thì rõ ràng doanh
nghiệp này tốt hơn doanh nghiệp còn lại. Vì doanh nghiệp có thể lợi
dụng các kỹ thuật tính toán để đưa ra con số EPS hấp dẫn nên các nhà
đầu tư cũng cần hiểu rõ cách tính của từng doanh nghiệp để đảm bảo
"chất lượng" của tỉ lệ này. Tốt hơn hết là không nên dựa vào một thước
đo tài chính duy nhất mà nên kết hợp với các bản phân tích tài chính và
các chỉ số khác.

Hệ số giá trên thu nhập (P/E) là một trong những chỉ số phân tích quan trọng trong quyết định đầu tư chứng khoán của nhà đầu tư.
Thu nhập từ cổ phiếu sẽ có ảnh hưởng quyết định đến giá thị trường của
cổ phiếu đó. Hệ số P/E đo lường mối quan hệ giữa giá thị trường (Market
Price - P) và thu nhập của mỗi cổ phiếu (Earning Per Share - EPS) và
được tính như sau: P/E = P/EPS

Trong đó giá thị trường P của cổ phiếu là giá mà tại
đó cổ phiếu đang được mua bán ở thời điểm hiện tại; thu nhập của mỗi cổ
phiếu EPS là phần lợi nhuận ròng sau thuế mà công ty chia cho các cổ
đông thường trong năm tài chính gần nhất.

P/E cho thấy giá cổ phiếu hiện tại cao hơn thu nhập
từ cổ phiếu đó bao nhiêu lần, hay nhà đầu tư phải trả giá cho một đồng
thu nhập bao nhiêu. P/E được tính cho từng cổ phiếu một và tính trung
bình cho tất cả các cổ phiếu và hệ số này thường được công bố trên báo
chí.

Nếu hệ số P/E cao thì điều đó có nghĩa là người đầu
tư dự kiến tốc độ tăng cổ tức cao trong tương lai; cổ phiếu có rủi ro
thấp nên người đầu tư thoả mãn với tỷ suất vốn hoá thị trường thấp; dự
đoán công ty có tốc độ tăng trưởng trung bình và sẽ trả cổ tức cao.

Hệ số P/E rất có ích cho việc định giá cổ phiếu. Giả
sử người đầu tư có cổ phiếu AAA không được giao dịch sôi động trên thị
trường, vậy cổ phiếu đó có giá bao nhiêu là hợp lý? Lúc đó cần nhìn vào
hệ số P/E được công bố đối với nhóm các loại cổ phiếu tương tự với cổ
phiếu AAA, sau đó nhân thu nhập của công ty với hệ số P/E sẽ cho chúng
ta giá của loại cổ phiếu AAA.